Tín ngưỡng thờ mẫu đã trở thành di sản văn hóa phi vật thể thứ 11 của Việt Nam được tổ chức UNESCO vinh danh vào năm 2016. Nhưng trong quan niệm của nhiều người, chúng ta vẫn chưa hiểu hết được những vẻ đẹp đích thực của phong tục dân gian này, mà đa phần chạy theo cái nhìn bề nổi, dẫn đến việc mê tín, dị đoan. Do vậy, trong bài viết này, Decor Hà Nội muốn giới thiệu kỹ hơn về vẻ đẹp của tín ngưỡng thờ mẫu qua phong tục trình đồng mở phủ. Mời bạn đọc cùng theo dõi bài viết!

Trình đồng mở phủ là gì?

Lễ trình đồng mở phủ là một nghi thức trong văn hóa thờ mẫu, khi các cô đồng, cậu đồng – những người có căn quả dâng lễ để tạo sự gắn kết giữa đồng nhân với thánh mẫu đình thần Tam – Tứ Phủ. Đây là một nghi lễ bắt buộc đối với những người muốn trở thành tín đồ của đạo Mẫu. Canh lễ mở phủ là sự kiện ghi dấu cho việc người có căn số chính thức trở thành một con đồng Tứ phủ.

Theo quan niệm dân gian, những người mới trình đồng mở phủ được gọi là Tân Đồng, sau 3 năm, tân đồng sẽ làm lễ tạ đàn bốn phủ và được coi là đồng thuộc, hay còn được gọi là Thanh Đồng.

Những người có căn có số được dân gian quan niệm là những người được các thánh, các mẫu lựa chọn để mỗi mùa trong năm, tiết xuân, tiết hạ, tiết thu, tiết đông, về hầu đồng tại cửa phủ, cửa đền. Để các thánh, các mẫu nhập thân, tái xuất vào thanh đồng, đem đến cho dân gian những lộc lá, phước lành, cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân gian.

Bạn hãy cùng Decor Hà Nội tìm hiểu thêm về Tôn nhang bản mệnh là gì? Ý nghĩa, cách thức thực hiện ra sao?

Những người có căn số không phải ngẫu nhiên sẽ ra trình đồng mở phủ được ngay mà cần chọn cho mình vị Thầy có duyên, có tâm để dẫn dắt, khai sáng. Trước khi theo đồng thầy nào, trước hết phải tỉnh táo suy nghĩ thật thực tế xem người thầy đó có đủ tài, đức, tâm và tầm để dẫn dắt mình đi đúng đường, đúng hướng hay không. Người Thầy Đồng là người có ảnh hưởng rất lớn trong quan điểm và cách thức tiếp cận hầu đồng, mở phủ của Thanh Đồng sau này. Vì vậy để có được con đường đúng, trước tiên, cần phải tìm thầy tốt để theo học.

Thường là sau thời gian 3 năm thử lính, 9 năm thử đồng thì tiến tới 1 nghi thức đại đàn trong tứ phủ là lễ tạ ơn phật thánh tạ thầy, cấp sắc thành đồng. Từ đây các thanh đồng có thể đủ duyên để đi hành đạo, khai hồ, mở phủ, nhận đệ tử.

Hiện nay, nếu ai đã được chứng kiến một buổi trình đồng mở phủ, các bạn có thể thấy rằng, vẻ đẹp của văn hóa dân gian thờ Mẫu được kết tinh ở rất nhiều yếu tố trong một canh đồng. Đó là âm nhạc kết hợp từ các nhạc cụ, nhạc khí dân gian với lối hát chầu văn truyền thống, là lời hát gắn với các tích xưa rất dân gian, rất Việt Nam, là màu sắc trang phục độc đáo của dân tộc, là những điệu nhảy của Thanh Đồng trong sự ngẫu hứng và đầy cao trào. Những kết hợp tài tình này làm nên sắc dân tộc, sắc truyền thống rất đẹp, rất đáng lưu truyền và kế tục qua các thế hệ.

Bạn hãy cùng Decor Hà Nội tìm hiểu thêm về Cách sắm lễ đi đền chùa đầy đủ, thành kính nhất

Chuẩn bị gì cho lễ trình đồng mở phủ?

Tân đồng khi làm lễ mở phủ phải chuẩn bị rất nhiều thứ trong đó rất quan trọng là phải có:

– 1 khăn phủ diện

– 1 áo công đồng khăn tấu hương

– 4 cái khăn 4 màu xanh đỏ trắng vàng, tượng trưng làm cầu 4 phủ để thầy đồng trưởng có thể kéo cầu cho đệ tử qua cầu thoát nạn….

Khăn áo để hầu cũng rất nhiều tùy vào điều kiện họ phải sắm mỗi giá 1 bộ khăn áo. Còn ai không có điều kiện chỉ cần 5 bộ áo dài 5 màu gồm đỏ xanh trắng vàng và xanh lam hay mượn khăn áo của người khác, hoặc của đồng thầy vẫn hầu được. Riêng khăn áo công đồng (do tiên thánh sang khăn sẻ áo cho) không được mượn và cũng không được cho ai mượn khăn áo đó.

Chuẩn bị đàn mã trong lễ trình đồng vô cùng quan trọng. Xưa các cụ thường dùng mã họa Hàng Trống là tranh vẽ để đơn giản hóa và tiết kiệm, bây giờ thường dùng vàng mã hình: Hoa man tài mã gồm voi, ngựa (long chu, mã tượng), các loại mũ; vàng hoa, bài vị; hia ngựa, thuyền rồng; Tòa sơn trang, núi giùm, hải sảo; hình tam đầu cửu vĩ, sớ tấu…..

Ngoài ra, đại lễ không thể thiếu lễ vật khao thỉnh Sơn trang gồm vật tiến cúng các loại đồ mặn, đồ mã, tiền vàng.

Lễ tiến đàn Sơn trang là lễ quan trọng của ngày mở phủ. Cúng tiến Sơn trang gồm: Hoa quả thành tòa, động, đồ ăn, hải sản, bánh kẹo. Việc sắm lễ tùy tâm vì các cụ thường nói: “Giàu làm kép, hẹp làm đơn”, cốt ở tâm người chủ lễ.

Trong các tráp lễ Tứ Phủ, không thể thiếu gương lược, bút, sách, khăn, trà, cau trầu, trà, thuốc, gạo, tiền, quạt…

– 7 (cho nam) hoặc 9 (cho nữ) quả trứng gà sống bọc trong giấy mã đỏ – xanh – trắng – vàng ứng với từng phủ.

– 4 chóe nước thanh tịnh ứng với từng Phủ (mâm phủ ở trên – giữa là dải cầu, dưới là chóe nước) với ý nghĩa các Thánh về ngự sẽ tắm mát cho tân đồng bằng nước được phù phép.

– Các mâm quạt, lược, gương soi dâng cô Bơ Thoải Cung.

– Mâm hoa quả như ớt, ổi, táo, lê, gừng, chanh dâng cô Bé Thượng Ngàn xin lộc Sơn Trang. Mâm trứng, oản, thịt sống dâng quan hạ Ban như Ngũ Hổ, Thanh Xà, Bạch Xà.

Nghi lễ mở phủ được truyền từ các bậc tiền bối như cụ đồng Xuân, cụ Trang Công Thịnh, cụ Cao Sơn Hải… nối tiếp về sau như ông Lưu Ngọc Đức, ông Hùng Hoàng Mai… đều theo một quy tắc nhất định.

Trước khi mở phủ đều cho đệ tử tôn nhang, đội lệnh Tứ phủ. Sau khi pháp sư thực hiện khóa (phát tấu, cúng Phật – tụng kinh, cúng Thánh Mẫu, khao thỉnh Sơn Trang, Trần Triều, cúng chúng sinh) thì quan thầy vào khai đàn mở phủ.

Đàn mở phủ đồng thầy thường hầu 5 quan lớn và đến Chầu bà sang khăn cho tân đồng. Bốn vị quan lớn về chứng đàn, chứng sớ, mở bốn phủ: Thiên – Địa- Nhạc – Thoải. Chầu đệ nhị hoặc Chầu lục sang khăn chứng đàn mã của tân đồng trong lễ mở phủ.

Trong đàn duyên trình đồng không thỉnh Trần Triều và các Chúa bói ngự đồng để chứng lễ Tứ phủ. Sau khi được Đồng thầy sang khăn, đội cơi trầu, đồng tân sẽ hầu lần lượt từ thỉnh bóng Tam tòa Thánh Mẫu, mở khăn hầu từ các giá quan lớn trở đi.

Bạn hãy cùng Decor Hà Nội tìm hiểu thêm về Phả độ gia tiên là gì? Nguồn gốc và cách thực hiện nghi lễ ra sao?

Chi phí trình đồng mở phủ bao nhiêu?

Khi điểm qua những nghi lễ và vật phẩm cần chuẩn bị cho một buổi trình đồng mở phủ, các bạn cũng thấy được rằng đây là một sự kiện vô cùng tốn kém, chi phí có thể từ chục triệu đồng cho đến cả vài trăm triệu đồng. Tuy nhiên, với những người có căn có quả, thì đúng là trình phủ mở đồng là một nghi thức bắt buộc cần thực hiện. Nếu không thực sự dư dả và có điều kiện, thì chúng ta có thể chuẩn bị ở mức độ căn bản nhất, sao cho tâm của mình thành kính và thoải mái nhất khi mở phủ.

Từ đây, chúng ta cũng hết sức lưu ý rằng, việc trình đồng mở phủ không chỉ tốn kém tiền bạc mà còn là một nghi thức thiêng liêng. Vì vậy chúng ta không thể thích là làm bừa được. Không nên chỉ vì đi xem bói và vội tin lời thầy bói rằng có căn có số nên phải mở đồng, lại chạy vạy khắp nơi vay mượn để hầu đồng. Việc này không những không mang lại lợi ích cho bản thân, mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và phước đức của mình, mất đi tính linh thiêng, trong sáng của nghi lễ. Các Đồng có kinh nghiệm vẫn thường khuyên nhủ rằng: Đừng bao giờ nghe ai mà vội vàng lên sập công đồng con nhé!

Những lưu ý khi trình đồng mở phủ

Lời khuyên này rất đáng để nghĩ bàn vì muốn nối quả (trình đồng mở phủ) cho ai bản thân thầy Đồng phải được bề trên giao nhiệm vụ soi căn nối quả và phải dùng cái Tâm sáng của mình để soi căn cho Đồng con, soi căn là soi những gì:

Từ lời chia sẻ của những cô đồng, cậu đồng chân chính, Decor Hà Nội tổng hợp lại những lưu ý khi trình đồng mở phủ như sau:

Cần dùng Tâm sáng của mình để soi căn đồng và tự dùng trực giác để cảm nhận được sợi dây duyên giữa mình và đức thánh. Từ đó, tân đồng mới cảm được vị Thánh nào cầm bản mệnh (để trình cho đúng cửa cha cửa mẹ), nếu sai thì hầu đồng rồi vẫn bị quấy quả, không yên.
Thứ hai: cần xem xét căn quả của Đồng con đã đủ duyên mở phủ chưa hay chỉ cần: tôn nhang bản mệnh, trình trầu để cha biết mặt, mẹ biết tên, xin yên an bản mệnh, hoặc đồng con quá khó khăn thì xin sám hối để trình cha biết mặt mẹ biết tên và xin sám hối khất hầu.
Bên cạnh đó, người có ý định trình đồng mở phủ phải tu tâm để đem tâm trong sạch ra để bắc ghế cha ngồi, bắc ngôi mẹ ngự. Hầu thánh để xin được ơn trên gia hộ cho mình có cơ hội tích phúc trả nghiệp mà đã trả nghiệp thì sẽ gặp nhiều ngáng trở.
Nếu chưa đủ điều kiện ở mở canh đồng, tân đồng có thể khất hầu. Các vị thánh mẫu không bao giờ mong muốn con nhang đệ tử của mình phải chạy vạy để mở một canh lễ to, nguy nga. Chỉ cần làm vừa sức, đủ duyên trình đồng thì chắc chắn cơ may sẽ đến để con nhang phật tử phất mà về báo đền công ơn của thánh thần, thánh mẫu.

Một khi đã có căn thì sẽ phải trả, vì thế, có thể làm lễ xin tạm hoãn, vì thế thay vì bạn chạy loạn lên tìm thầy khác hoặc nóng nảy làm những việc khác, các bạn hãy thành tâm sám hối xin khai tâm khai trí cho bạn sai đâu sửa đấy. Đạo Mẫu không trách phạt ai, Mẫu như người Mẹ, Mẹ luôn từ bi thương con và luôn mở cho Đồng nhân một con đường thoát nếu biết thành tâm sửa đổi.

Trong văn hóa tâm linh có nói, có căn thì phải trả, và nếu chưa trả được, bạn hãy thành tâm sám hối, xin khai tâm khai trí để được các ngài dẫn đường chỉ lối, đi đúng hướng làm đúng việc. Đạo mẫu không trách phạt ai, Mẫu như Mẹ, Mẹ luôn từ bi và yêu thương những con nhang phật tử của mình nếu biết thành tâm sửa đổi, thành tâm hướng về.

Chính vì vậy, ở bất cứ thời điểm nào, mở phủ không cần hoang phí và văn hóa thờ Mẫu không bao giờ khuyến khích sự hoang phí. Giữ tâm sáng, trí cao, sẽ giúp con người tìm về đúng nguồn cội, đúng giá trị vẻ đẹp tâm linh đích thực, không sa đà vào mê muội, cuồng tín.

Bạn hãy cùng Decor Hà Nội tìm hiểu thêm về Tiệc Tứ Phủ là gì? Tứ phủ thờ ai? Các ngày tiệc tứ phủ trong tháng, năm?